Sobiescy i Stuartowie. Portret Marii Klementyny, Marie-Geneviève Bouliard, pocz. XIX w.
Sobiescy i Stuartowie. Portret Marii Klementyny, Marie-Geneviève Bouliard, pocz. XIX w. - Galeria zdjęć
wg Antonia Davida (1727)
olej, płótno, pocz. XIX w.
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Prezentowane dzieło jest późniejszą wersją portretu zamówionego przez Marię Klementynę u Antonia Davida w 1727 r., wyraźnie odmiennego od wcześniejszych jej wizerunków. Bogate stroje, nasycone kolory i wyeksponowane odznaczenia zastąpione zostały stonowaną, brązowo-szarą kolorystyką, skromnym strojem modelki oraz delikatnym, ciemnym woalem przykrywającym jej głowę – symbolem pobożności, rezygnacji z dbania o piękno doczesne i żałoby (w 1727 r. zmarł ukochany stryj Marii Klementyny, Konstanty Sobieski). O randze portretowanej dyskretnie, lecz czytelnie przypominają królewskie atrybuty – korona oraz kołnierz z gronostajów. Jednak przed koroną pojawia się inny przedmiot trzymany przez Marię Klementynę, jest to założony palcami modlitewnik.
Podobizna ta powstała na końcu prawie dwuletniego kryzysu małżeńskiego Jakuba III/VIII i Marii Klementyny, spowodowanego m.in. różnicą zdań w kwestii wychowywania syna i opieki nad nim. Wnuczka Jana III zadecydowała o separacji z mężem, oddaliła się z ich rzymskiej rezydencji Palazzo del Re i zamieszkała w klasztorze św. Cecylii na Zatybrzu (Santa Cecilia in Trastevere). Spędziła tam przeszło półtora roku, oddając się praktykom religijnym oraz poszcząc. Pojednała się z mężem dopiero w lipcu 1727 r.
Oryginalne dzieło Davida zostało przesłane Euphemii Drummond, ks. Melfort, która mieszkała we Francji. Obecnie uznane jest za zaginione. Zachowała się jednak pewna liczna kopii tego ujęcia. Część z nich powstała na zamówienie samej Marii Klementyny, która obdarowywała nim bliskie jej zgromadzenia klasztorne i stowarzyszenia religijne. Prezentowane dzieło Marie-Geneviève Bouliard (1763–1825) jest późniejszą, ale wierną pod względem kompozycji i utrzymaną w stylistyce XVIII-wiecznej wersją portretu Marii Klementyny. Warto wspomnieć, że zbliżona wersja tego portretu znajduje się w zbiorach zamku w Wersalu.